حسن روحانی می گوید برجام منافعی برای کشور داشته است که برگشت ناپذیر است.
رئیس دولت دوازدهم در آیین آغاز رسمی سال تحصیلی 96-97 دانشگاهها و مراکز پژوهشی و فناوری کشور، با تأکید بر اینکه در مذاکرات هستهای و در توافق برجام به موارد و منافعی غیرقابل بازگشت دست یافتهایم که هیچ کس نمیتواند آن را برگرداند، گفت: نه ترامپ و نه دهها ترامپ دیگر هم نمیتوانند منافع غیرقابل بازگشت توافق برجام را برگرداند. ما در مذاکرات هستهای قدرت سیاسی خود را برای جهانیان روشن کردیم و دیپلماتهای ما به قدری توانمند و قدرتمند هستند که با 6 قدرت بزرگ جهانی به توافق رسیدند؛ توافقی که آن طرف اذعان میکند به واسطه آن، کلاه بر سرش رفته است! که البته ما این حرف را هم نادرست میدانیم چرا که مبنای ما برد-برد بوده است! روحانی در حالی از منافع برجام سخن می راند که به تازگی عبدالرسول دری اصفهانی از اعضای مذاکره کننده برجام تحت عنوان کارشناس مسائل بانکی به جرم جاسوسی به پنج سال حبس محکوم شده است.
ساعاتی پس از سخنان روحانی، نشریه آمریکایی
نیویورکر، روایتی جالب توجه از نشست مشترک وزرای خارجه ایران و 1+5 که در حاشیه اجلاس امسال سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد، منتشر کرد. نشستی که محمد جواد ظریف برای اولین بار از زمان انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده با تیم سیاست خارجی اش، رکس تیلرسون وزیر خارجه و نیکی هیلی دور یک میز نشستند. به گزارش نیویورکر در جایی از جلسه محمد جواد ظریف خطاب به همتایان خود با گلایه از اینکه ایالات متحده آنطور که در توافق هستهای مقرر شده، تحریمها را رفع نکرده، اعتراف می کند:
«ما هنوز نمیتوانیم در انگلستان یک حساب بانکی باز کنیم.»
پیشتر بعیدینژاد رئیس سابق تیمکارشناسی هستهای و سفیر فعلی ایران در انگلستان سال گذشته در کنفرانس تجاری ایران در لندن مشکلات بانکی ایران را "دردسرساز" توصیف کرده و بعدتر نیز در اظهارنظری مهم گفت: که حساب بانکی سفارت ایران در لندن هنوز بسته است.
از اجرای توافق هستهای گذشته است و ثمرات اقتصادی برجام برای مردم به اعتراف مسئولین ارشد دولت یازدهم "تقریباً هیچ" بوده است؛ اما در این بین شاید تنها ثمره این توافق افزایش تجربه تاریخی مردم و روشنشدن هرچه بیشتر ماهیت آمریکا برای کسانی باشد که راهحل برون رفت از مشکلات اقتصادی را در پذیرش کدخدایی آمریکا میدانستند. مسئله ای که حتی اخیرا ظریف هم با بیان اینکه آمریکا قابل اعتماد نیست پس از 22 ماه به آن پی برده است.
بعیدینژاد در عین حال به مشکلاتی که در راه بازگشت ایران به بازارهای جهانی وجود داشته اشاره کرد و به ویژه به خودداری بانکهای بریتانیایی از معامله با ایران اشاره کرد.
اظهارات بعیدی نژاد در حالی جالب توجه به نظر میرسد که بازگشت کوتاهی به گذشته نشان میدهد که پیشتر دلسوزان و دغدغهمندان دقیقاً به همین مسئله اشاره کرده بودند؛ اما دولتمردان به جای استفاده و بهرهبردن از این انتقادات، دلسوزان را به جهنم حواله دادند.
سخنان سعید جلیلی در شهریور 94 در کمیسیون برجام نشان از همین مسئله دارد چنانکه نماینده رهبر انقلاب در شورای امنیت ملی در رابطه با تاثیرات باقی ماندن تحریم چرخه دلار u-turn میگوید:
نکته بعدی که باقی میماند مسئله ممنوعیت چرخه دلار است. یعنی تراکنش و نقل و انتقال دلاری برای اتباع، بانکها، نهادها و دولت ایران ممنوع است. یعنی حتی اگر سفارت ما بخواهد حقوق کارمندانش را به دلار و از طریق بانک بدهد، این امکان برایش فراهم نیست. اتباع ما نمیتوانند بروند در بانکها حساب دلاری بازکنند. این ممنوعیت نهتنها هماکنون باقی میماند، بلکه هیچ بحثی هم نمیشود که چه زمانی – مثلاً هشت یا نه سال بعد- برداشته خواهد شد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین در ادامه گفت: آن وقت تبعات تحریم چرخه دلار علیه ایران چه چیزی است؟یک مورد آن عدم امکان باز کردن حساب دلاری توسط اتباع و نهادهای ایرانی است که پیشتر به آن اشاره کردم. هیچ یک از اتباع ایرانی با هویت ایرانی و حتی سفارتخانههای ما در هر جای دنیا حساب دلاری نمیتوانند داشته باشند.
آنچه که در ادبیات اخیر روحانی درباره برجام مشاهده می گردد نوعی اعتراف به شکست است، برجامی که حسن روحانی آن را آفتاب تابان، باغ گیلاس و فتح الفتوح می نامید اما امروز این توافق را به پیروزی اخلاقی در مذاکرات تنزل می دهد؛ ولی چون برجام پروژه شخص حسن روحانی بوده است، شیخ دیپلمات نمی خواهد رسما به شکست پروژه اش اعتراف کند، چه اینکه اغلب همراهانش در این پروژه به آرامی مهیای کنار کشیدن از این خسارت محض می شوند؛ چرا که تحریم های کاتسا، ایسا و H.R.33 موسوم به «سیاه چاله تحریم» برجام را منهدم کرده است. رئیس جمهور باید بداند اعتراف به شکست هرچقدر هزینه داشته باشد بر تداوم فریب افکار عمومی ارجحیت دارد. شاید جمله دقیق تر روحانی اینگونه باشد: منافعی که از برجام کشور می توانست داشته باشد، امروز برگشت ناپذیر است.